Page 90 - GREC14N_CHQ_05

CHQ

Spinalonga became the
Moceniga ή Barbariga. Leper Island in 1903.
Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Κρητικού Η Σπιναλόγκα έγινε
Πολέμου (1645-1669) μεταξύ της Οθωμανικής το νησί των λεπρών
Αυτοκρατορίας και της Δημοκρατίας της το 1903.
Βενετίας, στο νησάκι έβρισκαν καταφύγιο
επαναστάτες (χαΐνηδες) που άρχισαν το
αντάρτικο. Παρότι ο Χάνδακας παραδόθηκε
στους Οθωμανούς, η Σπιναλόγκα έμεινε
στα χέρια των Ένετών μέχρι το 1715, οπότε
και αποχώρησαν. Οι κάτοικοι του νησιού
αιχμαλωτίστηκαν και πουλήθηκαν ως σκλάβοι. φρούριο, ήταν ιδανική γιατί εξασφάλιζε
Το νησί έγινε κατόπιν τόπος εξορίας, αργότερα παράλληλα τη φύλαξή τους, καθώς ήταν
όμως, λόγω της οχύρωσής του, δημιουργήθηκε απομονωμένη και περιβαλλόταν από θάλασσα.
εκεί ένας αμιγώς οθωμανικός οικισμός. Όποιος προσβαλλόταν από την ασθένεια έχανε
Στα μέσα του 19ου αιώνα συγκεντρώθηκε την ιθαγένεια και τα πολιτικά του δικαιώματα,
μεγάλος αριθμός πληθυσμού, κυρίως ναυτικοί γινόταν δε κατάσχεση όλων των περιουσιακών
και έμποροι, που έπλεαν τους εμπορικούς του στοιχείων. Αργότερα οι ασθενείς έπαιρναν
δρόμους της Ανατολικής Μεσογείου, και το ένα επίδομα, που μετά βίας έφτανε για τη
1881 η Σπιναλόγκα είχε γίνει το μεγαλύτερο διαβίωση και τα φάρμακά τους. Οι συνθήκες στο
μουσουλμανικό εμπορικό κέντρο της περιοχής. νησί ήταν άθλιες. Αρχικά το λεπροκομείο ήταν
Έκτιμάται ότι την περίοδο εκείνη στο νησάκι ένας τάφος εν αναμονή. Οι άνθρωποι έμεναν
υπήρχαν περίπου 200 κατοικίες κι αρκετά στα εγκαταλελειμμένα σπίτια του αλλοτινού
εργαστήρια. Σήμερα σώζονται κτίσματα της τουρκικού οικισμού και αποκλείονταν εκεί
εποχής εκείνης οικοδομημένα σύμφωνα με τις για να πεθάνουν. Δεν υπήρχε υδροδότηση κι
αρχές της τοπικής αρχιτεκτονικής παράδοσης. Η ηλεκτρισμός μέχρι το 1936, όταν η έλευση ενός
ευημερία του οικισμού διακόπηκε απότομα λόγω ασθενούς άλλαξε τα πάντα κι έδωσε φωνή στους
πολιτικών εξελίξεων και το 1897 εγκαταστάθηκαν πάσχοντες.
για ένα χρόνο στη Σπιναλόγκα στρατιωτικές Το 1936 φτάνει στη Σπιναλόγκα ως ασθενής
δυνάμεις των Γάλλων. Η πλειονότητα των ο 21 ετών τότε φοιτητής της Νομικής
κατοίκων είχε μεταναστεύσει έως το 1903, Έπαμεινώνδας Ρεμουντάκης. Το πείσμα και η
οπότε επί Κρητικής Πολιτείας, ενώ η Κρήτη ανάγκη του να αντιμετωπιστούν με αξιοπρέπεια
απολάμβανε καθεστώς αυτονομίας υπό τον έδωσε ελπίδα σε όλους τους κατοίκους της
έλεγχο των Μεγάλων Δυνάμεων και βρισκόταν αποικίας και στόχους στη ζωή. Ο Ρεμουντάκης
υπό τουρκική επικυριαρχία, το νησί μετατράπηκε αντιλαμβάνεται ότι στη Σπιναλόγκα επικρατεί
σε λεπροκομείο. Έκεί στέλνονταν χανσενικοί ο νόμος της ζούγκλας. Μόνη λύση είναι η
ασθενείς από όλη την Κρήτη, κι αργότερα από διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, η κοινωνική
άλλα μέρη της Έλλάδας, με αποτέλεσμα στην οργάνωσή τους και η ομαδική ζωή. Ιδρύει την
κορύφωση της λειτουργίας του να αριθμεί πάνω «Αδελφότητα Ασθενών Σπιναλόγκας» και για
από 400 κατοίκους. αρχή οι χανσενικοί απαιτούν ασβέστη για να
Η νόσος του Χάνσεν, η λέπρα, προσβάλλει απολυμάνουν τα καταλύματά τους. Σταδιακά
κυρίως το δέρμα και τα νεύρα, με σύνηθες οι διεκδικήσεις τους μεγαλώνουν, τα αιτήματά
αποτέλεσμα ισχυρούς πόνους. Προκαλείται τους μαθαίνονται, οικοδομούνται νέα, πιο
από μικρόβιο συγγενές αυτού που προκαλεί τη σύγχρονα ενδιαιτήματα, στο νησί φτάνουν
φυματίωση, αν κι η μεταδοτικότητά της είναι ηλεκτρογεννήτριες και το λεπροκομείο αποκτά
πολύ μικρότερη από αυτή της φθίσης. Η πάθηση επίσης περιμετρικό δρόμο για να διευκολύνονται
είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους και οι ανάπηροι ασθενείς.
ακόμη και σήμερα φέρει κοινωνικό στίγμα και Στη διάρκεια της Κατοχής, οι Ιταλοί
θεωρείται ταμπού. Στις αρχές του 20ού αιώνα αναγκάστηκαν να τροφοδοτούν οι ίδιοι τους
ήταν αρκετοί οι λεπροί στην Κρήτη. Η έλλειψη λεπρούς, καθώς είχαν εκκενώσει την Πλάκα
ιατρικής θεραπείας, ο φόβος της μετάδοσης κι είχαν ναρκοθετήσει όλη την παραθαλάσσια
και ο κοινωνικός αποκλεισμός δημιούργησαν περιοχή φοβούμενοι απόβαση των Βρετανών.
την ανάγκη περιορισμού τους μακριά από Οι Γερμανοί επίσης δεν πάτησαν το πόδι τους
κατοικημένες περιοχές. Η Σπιναλόγκα, ως στο νησί από το φόβο της ασθένειας, γεγονός

90 GREC14N 2019